Η απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης για το 2026 καθίσταται εξαιρετικά κρίσιμη για την ανάπτυξη της οικονομίας, καθώς μόλις εννέα μήνες πριν από την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι συνθήκες γίνονται ολοένα πιο δύσκολες. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα προηγούμενα χρόνια και την πρόσφατη αναθεώρηση του προγράμματος, οι προκλήσεις για το νέο έτος είναι ακόμη μεγαλύτερες, καθώς η χώρα μας έχει αφήσει τα περισσότερα προαπαιτούμενα και μεταρρυθμίσεις για το τέλος του προγράμματος. Η υλοποίησή τους θα κρίνει αν η χώρα θα εισπράξει τα 7,2 δισ. ευρώ που έχει προϋπολογίσει, τα οποία περιλαμβάνονται στις εκτιμήσεις της για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4%.
Η κρισιμότητα της κατάστασης είναι γνωστή στο οικονομικό επιτελείο. Για το λόγο αυτό, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προειδοποίησε τους υπουργούς του στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο ότι θα κριθούν με βάση τις αποδόσεις τους στην απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει καταρτίσει το μεγαλύτερο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων των τελευταίων 15 ετών, ύψους 16,7 δισ. ευρώ, μέσω του οποίου θα χρηματοδοτηθούν σημαντικά αναπτυξιακά έργα. Ωστόσο, από το προαναφερόμενο ποσό, τα 7,192 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και η χώρα μας πρέπει να υλοποιήσει 188 ορόσημα για να τα εισπράξει.
Η πλειονότητα των προαπαιτούμενων αφορά μεταρρυθμίσεις, γεγονός που καθιστά την προειδοποίηση του πρωθυπουργού ακόμη πιο επιτακτική, καθώς έχει καταγραφεί σημαντικό έλλειμμα συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και των υπόλοιπων υπουργείων. Επιπλέον, έργα όπως η ψηφιοποίηση πρέπει να ολοκληρωθούν το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου 2026, εκτός αν υπάρξει παράταση. Εάν τα έργα δεν υλοποιηθούν ή υλοποιηθούν μερικώς, θα χαθούν κοινοτικά κονδύλια και θα επιβαρυνθεί ο δημόσιος προϋπολογισμός.
Μια εναλλακτική λύση για τα έργα που δεν θα ολοκληρωθούν είναι η τμηματική χρηματοδότηση, όπου αν ένα έργο υλοποιηθεί στο 80%, θα πληρωθεί κατά το ίδιο ποσοστό από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, αυτή η λύση θα λειτουργήσει επιβαρυντικά για άλλα έργα που θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ ή να επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό. Για το 2027, ο προϋπολογισμός του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων μειώνεται από τα 16,7 δισ. ευρώ το 2026 στα 9,95 δισ. ευρώ, γεγονός που δεν είναι ικανό να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες.
Η σημασία των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για την αύξηση του ΑΕΠ είναι κρίσιμη. Για το 2026, η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται στο 2,4%, ενώ για το 2027, η ανάπτυξη αναμένεται να μειωθεί στο 1,7%. Η Ελλάδα προχωρά στην αναθεώρηση του εθνικού της προγράμματος, το οποίο έχει εγκριθεί από την Ε.Ε. και αναμένεται η τελική του έγκριση από το ECOFIN. Παρά τις προκλήσεις, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν ώστε να μη χαθούν πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση των δανείων, επιδιώκοντας να απορροφήσει 2 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ωστόσο, απαιτείται η απόκτηση πιστοποιήσεων από την Κομισιόν. Αν επιτευχθεί αυτό, η ΕΑΤ θα μπορέσει να χρηματοδοτήσει με ευνοϊκούς όρους τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Η προθεσμία για την ολοκλήρωση των έργων είναι η 30ή Ιουνίου 2026, ενώ για τα δάνεια η τελευταία ημερομηνία είναι η 31η Αυγούστου 2026. Η συμμετοχή των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ανέρχεται στα 7,19 δισ. ευρώ, με το 65% των πόρων να διατίθεται σε τέσσερα υπουργεία: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.