Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης στους NEETs, δηλαδή στους νέους ηλικίας 15 έως 34 ετών που δεν βρίσκονται ούτε στην εκπαίδευση, ούτε στην κατάρτιση, ούτε στην εργασία. Μόνο η Τουρκία μας ξεπερνά, αλλά αυτή δεν ανήκει στην Ευρώπη. Σχεδόν ένας στους πέντε νέους μας δεν κάνει επισήμως τίποτε. Το ποσοστό για το 2024 είναι 18,4% και παρουσιάζει μείωση σε σχέση με το 2020, που ήταν 24,1%, το 2018 με 24,5% και το 2019 με 22,6%. Αυτή η μείωση είναι θετική, καθώς τα μνημόνια έχουν τελειώσει και υπάρχει κάποια βελτίωση στην οικονομική κατάσταση και σημαντική μείωση της ανεργίας.
Ωστόσο, στην ανεργία δεν υπολογίζονται οι περισσότεροι NEETs και όσοι έχουν φύγει στο εξωτερικό για εργασία, με αποτέλεσμα η ανεργία να φαίνεται χαμηλή. Ο μέσος όρος της ΕΕ των 27 είναι 10,6%, ενώ η Τουρκία έχει ποσοστό 25,4%. Ακολουθούν η Ιταλία με 17%, η Σερβία με 15,6%, η Λετονία με 13,4% και η Ρουμανία με 13,3%. Η απόστασή μας από τον μέσο όρο της ΕΕ είναι πολύ μεγάλη, όπως και σε άλλους δείκτες, και οι συνθήκες βελτιώνονται και σε αυτές τις χώρες.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι υπαρκτό και σημαντικό, αλλά υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Υπάρχει υπερπαραγωγή καθηγητών, πολλοί από τους οποίους κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα με μαύρα χρήματα και εμφανίζονται ως NEETs χωρίς να είναι. Σχεδόν κανείς τους δεν κάνει έναρξη επαγγέλματος, οπότε εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία. Υπάρχει επίσης μεγάλος αριθμός νέων που εργάζονται στην εστίαση ή στον κατασκευαστικό τομέα, αλλά είναι αδήλωτοι. Οι έλεγχοι είναι ελλιπείς, οπότε το φαινόμενο έχει μεγάλη έκταση, που δεν μπορεί να υπολογιστεί και ίσως αλλοιώνει την επίδοση της χώρας μας.
Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και σχετίζεται με την απογοήτευση πολλών νέων, οι οποίοι βλέπουν το μέλλον τους δυσοίωνο, ακόμη και αν εργάζονται. Πολλοί νέοι εργάζονται αλλά δεν μπορούν να ζήσουν μόνοι τους, καθώς οι μισθοί δεν επαρκούν για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες. Αυτό είναι κάτι καινούριο, που δεν συνέβαινε πριν την κρίση. Πολλοί νέοι δεν βρίσκουν νόημα στην εργασία υπό αυτές τις συνθήκες και κάποιοι επιλέγουν να μην κάνουν τίποτα.
Επιπλέον, υπάρχουν νέοι που μεγάλωσαν σε ευνοϊκές συνθήκες και δεν μπορούν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα. Η προσγείωση για αυτά τα παιδιά θα είναι ανώμαλη. Οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν να μην δημιουργούν λάθος εικόνες για τον κόσμο στα παιδιά τους. Η εργασία είναι μέρος της ταυτότητας του ανθρώπου, και οι νέοι που δεν εργάζονται δεν ονειρεύονται να χτίσουν τη ζωή τους και δεν ελπίζουν σε τίποτα, απλά αφήνουν το χρόνο να περνά.
Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι μαθηματικός – ερευνητής