Ευρωπαίοι αξιωματούχοι χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εξετάζουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου μηχανισμού συγκέντρωσης δολαρίων από κεντρικές τράπεζες εκτός ΗΠΑ, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τη Federal Reserve σε περιόδους κρίσης. Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Reuters, η συζήτηση αυτή, που βρίσκεται σε τεχνικό επίπεδο, αποτελεί άμεση αντίδραση στις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ και στα ερωτήματα που έχουν προκύψει σχετικά με την ανεξαρτησία και τη μελλοντική στάση της Fed.
Η αμερικανική κεντρική τράπεζα λειτουργεί ως ο τελικός «πάροχος» διεθνούς δολαριακής ρευστότητας, μέσω των swap lines και σχετικών διευκολύνσεων που αποτελούν κρίσιμα δίχτυα ασφαλείας όταν οι αγορές παγώνουν. Ωστόσο, σύμφωνα με περισσότερους από δώδεκα Ευρωπαίους αξιωματούχους κεντρικών τραπεζών και εποπτικών αρχών, που μίλησαν στο Reuters, αυξάνεται ο φόβος ότι αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πολιτικής πίεσης.
Οι ανησυχίες κορυφώνονται τον Απρίλιο, όταν οι αιφνιδιαστικοί δασμοί στις εισαγωγές προκαλούν σοκ στις αγορές και εκθέτουν ευπάθειες στα σχέδια χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ορισμένες κεντρικές τράπεζες εκφράζουν για πρώτη φορά τον φόβο ότι η πρόσβαση στις swap lines μπορεί να μεταβληθεί από τεχνική ρύθμιση σε πολιτικό εργαλείο. Οι εντάσεις αποκλιμακώνονται εν μέρει μετά τις διαβεβαιώσεις του Τζερόμ Πάουελ σε συνέδριο της ΕΚΤ τον Ιούλιο ότι οι κανόνες πρόσβασης στη δολαριακή ρευστότητα δεν πρόκειται να αλλάξουν. Ωστόσο, ο προβληματισμός παραμένει: αρκετοί αξιωματούχοι αναλογίζονται πώς θα επηρεαστούν αυτές οι διευκολύνσεις μετά τη λήξη της θητείας Πάουελ τον Μάιο και την επιλογή νέου προέδρου της Fed από τον Τραμπ.
Η πρόταση που συζητείται προβλέπει τη συγκέντρωση μέρους των δολαριακών αποθεμάτων από κεντρικές τράπεζες εντός και εκτός ευρωζώνης, ώστε να δημιουργηθεί ένας εναλλακτικός μηχανισμός παροχής ρευστότητας σε περίπτωση χρηματοπιστωτικού σοκ. Ωστόσο, οι πρώτες αναλύσεις χαρακτηρίζονται μάλλον αποθαρρυντικές. Παρότι οι κεντρικές τράπεζες εκτός ΗΠΑ διαθέτουν συνολικά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε αποθέματα, αυτά δεν συγκρίνονται με την πρακτικά απεριόριστη δυνατότητα της Fed να παρέχει ρευστότητα σε κρίση. Αρκετοί τεχνοκράτες προειδοποιούν ότι μια «δεξαμενή δολαρίων» μπορεί να βοηθούσε σε περιορισμένα επεισόδια αστάθειας, αλλά δεν θα επαρκούσε σε περίπτωση γενικευμένης αναταραχής.
Υπάρχουν και σημαντικά πολιτικά εμπόδια: σε σενάριο όπου οι αγορές ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ θα «κλείσουν» τις swap lines, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για μια κεντρική τράπεζα να διαθέσει τα δολάρια της σε άλλη χώρα, τη στιγμή που θα τα χρειάζεται η ίδια. Παράλληλα, εξετάζονται διεθνή παραδείγματα, όπως η Πρωτοβουλία του Τσιάνγκ Μάι στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου χώρες της ASEAN μαζί με Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα και Χονγκ Κονγκ μοιράζονται πόρους μέσω ενός ταμείου 240 δισ. δολαρίων. Αν και αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν την αξία τέτοιων πολυεπίπεδων μηχανισμών, σημειώνουν ότι οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν διαφορετικές ανάγκες και διαφορετική έκθεση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την απλή αντιγραφή ασιατικών μοντέλων.
Εκτός από τη συζήτηση για τη συγκέντρωση δολαρίων, οι ευρωπαϊκές αρχές εξετάζουν και άλλες κινήσεις ενίσχυσης της ανθεκτικότητας, όπως εντατικότερη εποπτεία στα σχέδια χρηματοδότησης των τραπεζών, stress tests ειδικά για δολαριακή ρευστότητα και απαίτηση από τις τράπεζες να εξασφαλίσουν εναλλακτικές πηγές δολαρίων, μεταξύ άλλων από αγορές της Ασίας ή της Μέσης Ανατολής. Όπως αναφέρει ένας από τους αξιωματούχους που συμμετέχουν στις συζητήσεις, το θέμα της μειωμένης εξάρτησης από τις ΗΠΑ «μπαίνει σε κάθε συνάντηση» μεταξύ κεντρικών τραπεζών στην Ευρώπη.
Παρά τις ανησυχίες, αρκετοί Ευρωπαίοι επόπτες επιμένουν ότι η απώλεια των swap lines δεν αποτελεί «άμεση απειλή» αυτή τη στιγμή. Οι μηχανισμοί της Fed λειτουργούν και συνεχίζουν να εξυπηρετούν τόσο τα συμφέροντα των ΗΠΑ όσο και τη σταθερότητα του παγκόσμιου συστήματος — όπως απέδειξε η χρήση τους που έφτασε τα 449 δισ. δολάρια στο αποκορύφωμα της πανδημίας. Ωστόσο, η πιθανότητα πολιτικής εργαλειοποίησης στο μέλλον οδηγεί τους Ευρωπαίους αξιωματούχους στο να εξετάσουν «το χειρότερο σενάριο». Η λήξη της θητείας Πάουελ, η πιθανή αλλαγή ηγεσίας στη Fed και η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα ωθούν την Ευρώπη να αναζητήσει προληπτικά μέτρα — ακόμη και αν δεν υπάρχει σήμερα άμεση απειλή.