Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγραμματίζει να ζητήσει από τα κράτη μέλη να επιβάλουν αυστηρότερη φορολογία στα εισοδήματα από αγοροπωλησίες ακινήτων και κληρονομιές, με σκοπό τη χρηματοδότηση της κατασκευής οικονομικά προσιτών κατοικιών σε όλη την ΕΕ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το σοβαρό πρόβλημα της στέγασης. Σύμφωνα με έκθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Στέγασης, η Κομισιόν θα προτείνει εκτενείς φορολογικές μεταρρυθμίσεις, ώστε τα επιπλέον έσοδα να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση του αποθέματος κοινωνικών κατοικιών.
Αυτές οι προτάσεις θα αποτελέσουν τη βάση για το σχέδιο της Συμβουλευτικής Επιτροπής, μιας ομάδας 15 εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύουν την Κομισιόν σχετικά με τα βασικά στοιχεία του επερχόμενου Ευρωπαϊκού Σχεδίου Προσιτής Στέγασης. «Το Σχέδιο Προσιτής Στέγασης αναμένεται να ολοκληρωθεί και να δημοσιευτεί στις αρχές του 2026, ως επείγουσα αντίδραση στην έλλειψη στέγης, μια κρίση που έχει ήδη αποκτήσει ευρωπαϊκές διαστάσεις», τονίζουν ευρωπαϊκές πηγές στις Βρυξέλλες.
Οι 15 εμπειρογνώμονες που επιλέχθηκαν από την Κομισιόν υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη ρύθμισης των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων, προκειμένου να περιοριστεί ο αντίκτυπος των υψηλών τιμών των κατοικιών σε τουριστικές περιοχές υψηλής ζήτησης. Αντιμέτωποι με τιμές αγοράς που είναι πολύ υψηλότερες από την αύξηση των μισθών και με τα ενοίκια να εκτοξεύονται, οι εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι «δεν αρκεί πλέον να χρησιμοποιούνται βασικοί δημοσιονομικοί πόροι» και προτείνουν τη φορολόγηση περισσότερων εισοδημάτων από τον πλούτο των ακινήτων που δημιουργήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν νέες, οικονομικά προσιτές κατοικίες.
Όσον αφορά τις κληρονομιές ακινήτων, το έγγραφο προτείνει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να «επαναξιολογήσουν» τους φόρους κληρονομιάς τους σε ακίνητα που σχετίζονται με τη στέγαση, ειδικά για τα υψηλότερα επίπεδα πλούτου και για δεύτερες ή τρίτες κατοικίες, οι οποίες έχουν αυξηθεί σημαντικά. Οι εμπειρογνώμονες δικαιολογούν αυτήν την αύξηση του φόρου για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, υποστηρίζοντας ότι η απότομη αύξηση της αξίας των ακινήτων τους είναι αποτέλεσμα δεκαετιών αστικής ανάπτυξης και βελτιώσεων στις υποδομές και δημόσιες υπηρεσίες.
Η μελέτη επισημαίνει ότι δεν πρόκειται απλώς για «αύξηση των φόρων», αλλά για ανάγκη επανασχεδιασμού τους. «Τα προτεινόμενα μέτρα υποδηλώνουν ότι τα αυξημένα έσοδα από μεγάλες κληρονομιές ακινήτων θα πρέπει να διατίθενται αυτόματα σε πολιτικές στέγασης, μέσω ενός δημοσιονομικού μηχανισμού που επιτρέπει στις δημόσιες διοικήσεις να σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα», εξηγούν οι ίδιες πηγές.
Η ομάδα εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει ότι σε πολλές περιπτώσεις, η αύξηση των αξιών των ακινήτων που προκύπτει από αποφάσεις του δημόσιου τομέα βαρύνει εξ ολοκλήρου τον ιδιοκτήτη ή τον κατασκευαστή, ενώ ο δημόσιος τομέας επωμίζεται το κόστος των έργων και των υπηρεσιών που το καθιστούν δυνατό. Ως εκ τούτου, η Συμβουλευτική Επιτροπή Στέγασης υποστηρίζει την ενίσχυση και τη συστηματοποίηση των υφιστάμενων μηχανισμών, όπως οι υποχρεωτικές εισφορές και οι μεταβιβάσεις γης, προκειμένου ένα μέρος της αυξημένης αξίας να χρηματοδοτεί αστικές υποδομές και ρυθμιζόμενα έργα ενοικίασης.
Η έκθεση σημειώνει ότι σε πολλές πόλεις, η επέκταση των βραχυπρόθεσμων τουριστικών ενοικιάσεων έχει μειώσει τη διαθεσιμότητα κατοικιών και έχει αυξήσει τα ενοίκια. Για το λόγο αυτό, η ομάδα εμπειρογνωμόνων προτείνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στη ρύθμιση των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων. Επίσης, αναφέρεται ότι σε περιοχές που δέχονται πιέσεις από τον τουρισμό, οι αρχές θα πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα για τον έλεγχο των ενοικίων και να δώσουν προτεραιότητα στην απόκτηση γης και κατοικιών από τον δημόσιο τομέα.
Οι εμπειρογνώμονες προτείνουν τη δημιουργία ενός «ειδικού ταμείου», το οποίο θα χρηματοδοτείται μέσω συγκεκριμένων πόρων από μια συνεισφορά αλληλεγγύης από πλατφόρμες τουριστικής ενοικίασης, όπως η Airbnb και η Booking. Επίσης, τονίζουν την ανάγκη επέκτασης των ενοικίων περιορισμένου κόστους σε όλη την ΕΕ, παρουσιάζοντάς το ως την προτιμώμενη δομή για νέες επενδύσεις σε οικονομικά προσιτή στέγαση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει ακόμη διευκρινίσει ποιες από αυτές τις συστάσεις θα μεταφραστούν σε κοινοτικές οδηγίες, ούτε ποιο θα είναι το χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, το έγγραφο ήδη θεσπίζει ένα πλαίσιο που προβλέπει μια πολύπλοκη συζήτηση στα κράτη μέλη.