Ύστερα από χρόνια πληθωρισμού που ροκάνισε μισθούς και εισοδήματα, οι οικογένειες μέσου εισοδήματος, οι οποίες συχνά επωμίζονται και το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος, έχουν πληγεί περισσότερο. Οι προσωρινές φορολογικές ελαφρύνσεις προσφέρουν μόνο οριακή βοήθεια. Μόνο αν αντιμετωπιστούν οι πιέσεις στις δημόσιες δαπάνες, μπορούν οι κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού Νότου να δημιουργήσουν τον απαραίτητο χώρο για μόνιμες, διαρθρωτικές φορολογικές μειώσεις.
Αυτή είναι η δυσοίωνη εκτίμηση του Bloomberg για τον τρόπο που οι οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου μπορούν να ανακτήσουν τμήμα των απωλειών τους, ύστερα από μια τραυματική δεκαετία κρίσης, με κεντρικό στόχο να κερδίσουν ξανά τη μεσαία τάξη. Ο προϋπολογισμός της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι περιλαμβάνει σχέδια για την άντληση 5 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω αύξησης του εταιρικού φόρου και αναβολής ορισμένων εταιρικών φοροαπαλλαγών. Τα σχέδια της Μελόνι έχουν προκαλέσει εντάσεις εντός του κυβερνητικού συνασπισμού, ιδίως μεταξύ της Λέγκας και του φιλοεπιχειρηματικού Forza Italia.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από το υπουργικό συμβούλιο τον περασμένο μήνα επιδιώκουν να προσφέρουν ανακούφιση στους εργαζόμενους της μεσαίας τάξης, κυρίως μέσω μειώσεων φόρων με κόστος περίπου 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, σε διάστημα τριών ετών. Ωστόσο, το να πείσει τους ψηφοφόρους ότι οι μειώσεις φόρων θα βελτιώσουν ουσιαστικά τη ζωή τους μπορεί να είναι μια δύσκολη μάχη για την Ιταλίδα πρωθυπουργό. Ένας 52χρονος Ιταλός νοσηλευτής δήλωσε: «Αυτό το μέτρο μπορεί να φαίνεται καλό στα χαρτιά, αλλά για τους περισσότερους από εμάς, είναι απλώς μια μικρή ανακούφιση».
Η Μελόνι δεν είναι η μοναδική. Οι κυβερνήσεις στην Αθήνα και τη Λισαβόνα επιχειρούν επίσης ελάφρυνση βαρών για τις ομάδες πολιτών που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των οικονομιών τους. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε μεταρρύθμιση ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ στο σύστημα φορολογίας εισοδήματος της χώρας, συμπεριλαμβανομένων μειωμένων συντελεστών σε όλες τις κλίμακες, με στόχο την ενίσχυση της μεσαίας τάξης και την υποστήριξη των οικογενειών με πολλά παιδιά. Τα μέτρα θα χρηματοδοτηθούν από το πλεόνασμα που κατέγραψε η Ελλάδα, κυρίως λόγω της υψηλότερης από την αναμενόμενη είσπραξης φόρων.
Στην Ιταλία, τα μέτρα πρόκειται να αυξήσουν έως και 440 ευρώ ετησίως τον μισθό των εργαζομένων με εισοδήματα μεταξύ 28.001 και 50.000 ευρώ. Ο προϋπολογισμός «επιβεβαιώνει τη στρατηγική που ακολούθησε η κυβέρνηση τα τελευταία τρία χρόνια», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Τζανκάρλο Τζορτζέτι, τονίζοντας τη δύσκολη διαδικασία εξισορρόπησης που αντιμετωπίζει για να αποφύγει τις υπερβολικές δαπάνες, ενώ παράλληλα βοηθά τους πολίτες και στηρίζει την οικονομία.
Στην Πορτογαλία, ο προϋπολογισμός του πρωθυπουργού Λουίς Μοντενέγκρο για το 2026 εισάγει μέτρια αλλά στοχευμένη φορολογική ελάφρυνση για τα άτομα μεσαίου εισοδήματος και τις οικογένειες, συμπεριλαμβανομένης μιας μικρής περικοπής σε ορισμένους συντελεστές φόρου εισοδήματος.
Η νέα πολιτική που εστιάζει σε χαμηλότερους φόρους έρχεται καθώς αρκετοί από τους ηγέτες της Νότιας Ευρώπης προσπαθούν να εδραιώσουν την ήδη μακρά «βασιλεία» τους. «Το κέντρο είναι το κλειδί για τη νίκη. Και το κέντρο έχει δεχθεί σημαντική πίεση», δήλωσε ο Βολφάγκο Πίκολι, συν-πρόεδρος της Teneo Intelligence. Το κόστος ζωής έχει αυξηθεί σε όλο τον κόσμο, ωστόσο η Νότια Ευρώπη ξεχωρίζει, καθώς τα έθνη της πέρασαν την προηγούμενη δεκαετία σφίγγοντας το ζωνάρι για να τακτοποιήσουν τα οικονομικά τους.
Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η ανεργία έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η αύξηση των μισθών στην περιοχή ήταν μέτρια και χαμηλότερη από αυτήν πολλών άλλων χωρών. Ενώ το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας του Μητσοτάκη διατηρεί το προβάδισμά του στις δημοσκοπήσεις, έχει δει την υποστήριξή του να αποδυναμώνεται εν μέσω της αυξανόμενης δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων.
Ο οικονομικός αντίκτυπος των σχεδίων Μελόνι στην Ιταλία δεν είναι σημαντικός, σύμφωνα με τον καθηγητή Κάρλο Αλμπέρτο Καρνεβάλε Μάφε. Στην Ελλάδα, ο αντίκτυπος αναμένεται να είναι μεγαλύτερος για τις μεγαλύτερες οικογένειες, καθώς οι φορολογικές μειώσεις επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν τα φτωχά δημογραφικά στοιχεία της χώρας. Η Δήμητρα-Ινές Αγγελή, μια 59χρονη μητέρα έξι παιδιών, είναι μεταξύ εκείνων που αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο.
Ενώ αυτό θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση του κόστους των υψηλότερων τιμών, δεν θα αλλάξει τα δεδομένα, αναγνωρίζει. «Έχουμε ήδη μάθει να περιορίζουμε τις ανάγκες μας στο ελάχιστο», δήλωσε η Αγγελή.