Η κυβέρνηση προχωρά σε μεταρρύθμιση που αφορά τον έλεγχο όλων των αδειών δόμησης, χρησιμοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.). Οι Υπηρεσίες Δόμησης μεταφέρονται από τους δήμους στον φορέα του Κτηματολογίου, ο οποίος μετασχηματίζεται. Οι Υπηρεσίες Δόμησης και το Κτηματολόγιο θα συγχωνευτούν σε έναν νέο εθνικό φορέα, τον Εθνικό Οργανισμό Κτηματολογίου και Ελέγχου Δόμησης (ΕΟΚΕΔ). Στόχος είναι η δημιουργία ενός ενιαίου σημείου εξυπηρέτησης για όλα τα θέματα που αφορούν τα ακίνητα, με σκοπό την καλύτερη οργάνωση των υπηρεσιών που σχετίζονται με την ιδιοκτησία και τη δόμηση.
Ο νέος φορέας θα αναλάβει την καταγραφή και εγγύηση της ιδιοκτησίας, την έκδοση οικοδομικών αδειών, τον έλεγχο των κατασκευών και την τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας. Στο υπουργικό συμβούλιο παρουσιάστηκε σχέδιο νόμου που προβλέπει τη συγκρότηση του ΕΟΚΕΔ και τη δημιουργία ενός νέου Μητρώου Ανεξάρτητων Ελεγκτών Αδειών Δόμησης, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν τον υποχρεωτικό έλεγχο όλων των αδειών πριν από την έναρξη εργασιών.
Σήμερα, οι άδειες κατατίθενται ηλεκτρονικά από τους μηχανικούς και ο έλεγχος ξεκινά από το στάδιο της θεμελίωσης. Σε περίπτωση πλημμελούς εφαρμογής της πολεοδομικής νομοθεσίας, η Γενική Διεύθυνση Δόμησης θα πραγματοποιεί τον τελικό έλεγχο. Με αυτή τη διαδικασία, ενισχύεται η ακεραιότητα και η αξιοπιστία των αδειών, ενώ θεσπίζεται και ο διπλός έλεγχος για τις άδειες «υψηλού ρίσκου» με τη βοήθεια της Τ.Ν.
Το σύστημα Τ.Ν. θα αναλύει δεδομένα και θα προτείνει ποιες υποθέσεις είναι «υψηλού ρίσκου», εστιάζοντας σε ευαίσθητες περιοχές, όπως ιστορικοί τόποι και προστατευόμενες περιοχές. Το κράτος θα χρησιμοποιεί ένα «έξυπνο φίλτρο» για να εντοπίζει άδειες που χρειάζονται προτεραιότητα στον έλεγχο, ώστε να αποφεύγονται προβλήματα πριν την έναρξη των έργων.
Ο ΕΟΚΕΔ θα διοικείται από έναν διοικητή και θα έχει δύο υποδιοικητές, έναν για το Κτηματολόγιο και έναν για τη δόμηση. Στη νέα Γενική Διεύθυνση Δόμησης θα υπάγονται 20 Περιφερειακά Κέντρα Δόμησης και 77 Τοπικά Κέντρα Δόμησης, τα οποία θα στεγαστούν στα Κτηματολογικά Γραφεία. Οι αρμοδιότητες των ΥΔΟΜ θα μεταφερθούν στον νέο φορέα, διασφαλίζοντας την εργασιακή συνέχεια του προσωπικού.
Το χρονοδιάγραμμα της μεταρρύθμισης προβλέπει ότι στο τέλος του 1ου τριμήνου του 2026 θα ψηφιστεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, ενώ τον Ιούνιο του 2026 θα τεθούν σε λειτουργία τα πρώτα Περιφερειακά και Τοπικά Κέντρα. Η πλήρης λειτουργία του ΕΟΚΕΔ και όλων των Κέντρων αναμένεται για αρχές του 2027.
Σύμφωνα με πανελλαδική αξιολόγηση του υπουργείου Εσωτερικών, οι ΥΔΟΜ καταγράφουν μέση βαθμολογία 3,4/10, υποδεικνύοντας την ανάγκη για βελτίωση στην αποτελεσματικότητα και ψηφιοποίηση. Στο 23% των ΥΔΟΜ, ο μέσος χρόνος έκδοσης οικοδομικής άδειας υπερβαίνει τους 3 μήνες, με κάποιες περιπτώσεις να ξεπερνούν τα 5 έτη. Από τους 332 δήμους της χώρας, μόνο 185 διαθέτουν ΥΔΟΜ, ενώ περίπου 35% λειτουργούν με έως δύο μηχανικούς, αριθμός που δεν επαρκεί για τις απαιτήσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας.
Οι δήμοι αντιδρούν στη μεταρρύθμιση, και μένει να φανεί πόσο θα επιμείνουν. Οι αρμοδιότητες που παραμένουν στους δήμους περιλαμβάνουν την εκπόνηση πολεοδομικών μελετών, τη διαχείριση κοινών χώρων και τη συμμετοχή σε αποφάσεις χωροταξίας.