Οι αμερικανικές μετοχές και ο χρυσός βρίσκονται σε επίπεδα που ιστορικά συνδέονται με κορυφές της αγοράς. Παρά το εντυπωσιακό ράλι των τελευταίων τριών ετών, μια σειρά δεικτών επενδυτικού κλίματος – με πιο χαρακτηριστικό τον Hulbert Stock Newsletter Sentiment Index – καταγράφουν συνθήκες «ακραίας αισιοδοξίας». Για μερίδα αναλυτών, αυτό συνιστά το πιο σαφές μήνυμα: η αγορά μπορεί να μην βρίσκεται ακόμη στην κορυφή της, αλλά κινείται επικίνδυνα κοντά. Και όταν φτάνεις στην κορυφή, υπάρχει μόνο πτώση.

Η τεχνητή νοημοσύνη κρατά ψηλά τις αποτιμήσεις, αλλά με όρους αποτίμησης, η Wall Street δείχνει υπερβολικά ακριβή. Ο δείκτης S&P 500 διαπραγματεύεται με P/E 22,5, περίπου 20% πάνω από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας (18,8). Η υπερσυγκέντρωση των αποδόσεων στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας εξηγεί εν μέρει το premium αποτίμησης. Η φάση της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης ωθεί τις ηγετικές μετοχές σε διαρκή άνοδο και δημιουργεί τη θεμελιώδη «δικαιολογία» για τις υψηλές τιμές. Ωστόσο, οι αποτιμήσεις από μόνες τους σπάνια πυροδοτούν διορθώσεις. Η ψυχολογία των επενδυτών είναι συχνά ο πιο ακριβής προπομπός.

Ο Mark Hulbert αναλύει τέσσερις δείκτες επενδυτικού κλίματος, με τον HSNSI (Hulbert Stock Newsletter Sentiment Index) να βρίσκεται στο επίκεντρο. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, ο HSNSI βρίσκεται πάνω από το 90% των ιστορικών αναγνώσεών του τις μισές ημέρες. Στις 28 Οκτωβρίου, στο υψηλό έτους για τον S&P 500, ο δείκτης έφτασε στο 99,5ο εκατοστημόριο. Στις 12 Νοεμβρίου, ξανά στο 99,4ο εκατοστημόριο. Τέτοιες τιμές αντικατοπτρίζουν συνθήκες που στις προηγούμενες δεκαετίες προηγήθηκαν απότομων διορθώσεων. Δεν σημαίνει ότι η κορυφή έρχεται «αύριο», αλλά ότι η αγορά έχει εισέλθει στη ζώνη όπου η υπερβολική αυτοπεποίθηση γίνεται επικίνδυνη.

Η ιστορία δείχνει πως οι κορυφές των bull markets είναι σταδιακές: ένας κλάδος σταματά να ανεβαίνει, μετά ένας δεύτερος, μέχρι να χαθεί η οριζόντια δυναμική της αγοράς. Αυτό εξηγεί γιατί ακόμη και οι πιο έμπειροι αναλυτές αναγνωρίζουν το πρόβλημα, αλλά δεν μπορούν να προβλέψουν πότε θα έρθει το τέλος.

Σε αντίθεση με την ευρεία αγορά, οι επενδυτές που παρακολουθούν το Nasdaq δείχνουν αισθητά λιγότερο ενθουσιώδεις. Ο δείκτης τεχνολογίας είχε ασθενέστερη συμπεριφορά τον Νοέμβριο (πτώση 2,2% για το QQQ έναντι -0,5% για το SPY). Αυτή η σχετική αδυναμία τον καθιστά πιο ελκυστικό από τον S&P 500, που κινείται στα όρια υπερβολικής αισιοδοξίας.

Ο χρυσός βρίσκεται επίσης σε επίπεδα που, σύμφωνα με τους δείκτες ψυχολογίας, συνάδουν με κορυφές της αγοράς. Η τιμή του έχει αυξηθεί πάνω από 60% φέτος, στην καλύτερη επίδοση εδώ και 46 χρόνια. Σε πραγματικούς όρους (μετά τον πληθωρισμό), ο χρυσός δεν υπήρξε ποτέ ακριβότερος. Ιστορικά, όταν ο χρυσός ξεφεύγει πολύ από τις μακροπρόθεσμες τάσεις του, ακολουθούν βίαιες διορθώσεις. Μετά το peak του 1979, κατέρρευσε σχεδόν κατά δύο τρίτα μέσα σε μια πενταετία.

Κι όμως, αυτή τη φορά το αφήγημα είναι διαφορετικό. Και τούτο γιατί ο μεγάλος παίχτης της αγοράς είναι οι κεντρικές τράπεζες. Η κατάσχεση των ρωσικών συναλλαγματικών αποθεμάτων το 2022 από τις ΗΠΑ δημιούργησε μια θεμελιώδη γεωοικονομική ανατροπή. Κεντρικές τράπεζες από αναδυόμενες οικονομίες αναζητούν πλέον ένα αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο που δεν μπορεί να κατασχεθεί. Η εικόνα στην αγορά έχει ως εξής: Οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν άνω των 1.000 τόνων χρυσού κάθε χρόνο για τρίτη συνεχή χρονιά. Η Κίνα, σύμφωνα με αναλυτές, ίσως έχει πολύ μεγαλύτερα αποθέματα από τα επίσημα στοιχεία. Τα ETF χρυσού δεν συμμετέχουν στο ράλι — οι τοποθετήσεις παραμένουν 10% κάτω από το 2020. Αν αυτό ήταν κλασική «φούσκα», θα υπήρχε μαζική συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών. Αντίθετα, οι traders ασχολούνται με crypto και AI stocks, αφήνοντας τον χρυσό στο περιθώριο.

Το ερώτημα λοιπόν είναι κρίσιμο. Μπροστά μας έχουμε μια φούσκα που θα σκάσει ή έναν νέο νομισματικό κόσμο όπου ο χρυσός αποκτά ξανά κεντρικό ρόλο;

Η ταυτόχρονη εμφάνιση: υπερβολικής αισιοδοξίας σε μετοχές και χρυσό, ιστορικά υψηλών αποτιμήσεων, ανορθόδοξων αγοραστικών ροών από κεντρικές τράπεζες, διαφοροποίησης μεταξύ S&P 500 και Nasdaq σχηματίζει ένα περιβάλλον που έχει καταγραφεί ξανά μόνο πριν από μεγάλες μεταβολές της αγοράς. Οι αναλυτές βλέπουν προ των πυλών μια κορυφή. Όμως, όπως δείχνει η εμπειρία των αγορών, η υπερβολική ευφορία μπορεί να διατηρηθεί πολύ περισσότερο απ’ όσο μπορεί να παραμείνει κανείς εκτός αγοράς. Οι ενδείξεις δεν είναι προφητείες. Είναι όμως προειδοποιήσεις. Ο συνδυασμός ακριβών αποτιμήσεων, ακραίου επενδυτικού ενθουσιασμού, ιστορικά ακριβού χρυσού και μιας αγοράς που σκαρφαλώνει επί τρία χρόνια, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα καίριο σημείο καμπής. Δεν γνωρίζουμε αν η κορυφή θα έρθει σε εβδομάδες, μήνες ή αν είναι ήδη εδώ. Αλλά για πρώτη φορά μετά το 2021, οι πιο κρίσιμοι δείκτες συμφωνούν: Η αγορά βρίσκεται σε ύψος που παραδοσιακά προηγείται πτώσεων — όχι απογειώσεων.