Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει ήδη εισέλθει στην καθημερινότητα των καταναλωτών και αναμένεται να διαδραματίσει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο σε δείγμα 500 καταναλωτών. Παρά την επιφυλακτικότητα που υπάρχει σχετικά με τη χρήση της στις αγορές, η αυξανόμενη εξοικείωση και η θετική αξιολόγηση των εμπειριών δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για περαιτέρω ανάπτυξη.

Σύμφωνα με την έρευνα, η χρήση της ΤΝ έχει ήδη μεγάλη διείσδυση στο ελληνικό κοινό, με το ChatGPT να κυριαρχεί έναντι άλλων εργαλείων. Αν και δεν είναι σαφές το ακριβές ποσοστό χρηστών ΤΝ στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι περίπου το 50% του πληθυσμού έχει δοκιμάσει εφαρμογές ΤΝ και περίπου 2 στους 3 από αυτούς κάνουν συστηματική χρήση, δηλαδή περίπου το 1/3 του συνόλου. Η εικόνα αυτή δείχνει ότι η εξοικείωση του κοινού με την ΤΝ έχει προχωρήσει αρκετά, δημιουργώντας ώριμες συνθήκες για νέες εφαρμογές στο λιανεμπόριο και την πληροφόρηση προϊόντων.

Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ αποκαλύπτει ότι το κοινό έχει εξοικειωθεί με μεγάλα γλωσσικά μοντέλα και εργαλεία παραγωγής περιεχομένου. Οι πιο διαδεδομένες εφαρμογές περιλαμβάνουν το ChatGPT (79%), το Gemini (35%), το Microsoft Copilot (19%), το Canva (13%), το Deepseek (11%), το Grok (5%) και το Bing Chat (4%).

Τα συναισθήματα των καταναλωτών απέναντι στην ΤΝ είναι μοιρασμένα, με τον ενθουσιασμό (21%) να συνυπάρχει με τον φόβο (20%) και το άγχος (25%). Αυτό δείχνει ότι η ΤΝ συνοδεύεται από υψηλές προσδοκίες αλλά και ανησυχίες, κάτι που απαιτεί προσεκτική διαχείριση. Η ύπαρξη μεικτών συναισθημάτων υπογραμμίζει ότι η κοινωνική νομιμοποίηση της ΤΝ βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, με τον πληθυσμό να είναι προβληματισμένος ανάμεσα σε υψηλές προσδοκίες και σοβαρές ανησυχίες, όπως η αξιοπιστία των απαντήσεων (90%), η απώλεια κριτικής σκέψης (88%) και η μείωση της ανθρώπινης επαφής (86%).

Οι καταναλωτές στρέφονται στην ΤΝ κυρίως για γρήγορη πληροφόρηση, επαγγελματικές ανάγκες και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η υψηλή χρήση για αναζήτηση προϊόντων, επεξεργασία κειμένου και δημιουργία περιεχομένου δείχνει ότι η ΤΝ λειτουργεί ως πολυεργαλείο που καλύπτει ανάγκες τόσο του καθημερινού καταναλωτή όσο και του εργαζόμενου. Τα ποσοστά υποδηλώνουν ότι η ΤΝ δεν αποτελεί πλέον εξειδικευμένη τεχνολογία, αλλά ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μέσο υποστήριξης σε πλήθος δραστηριοτήτων.

Οι χρήστες ΤΝ, δηλαδή περίπου το 50% του πληθυσμού, την αξιοποιούν κυρίως για:

  • γενική πληροφόρηση (91%)
  • επαγγελματική χρήση (53%)
  • εκπαιδευτικούς σκοπούς (49%)
  • επεξεργασία/παραγωγή κειμένου (43%)
  • αναζήτηση προϊόντων ή υπηρεσιών (39%)
  • δημιουργία εικόνας/βίντεο (38%)
  • νέες ιδέες (33%)
  • καθημερινά προβλήματα (30%)
  • προσωπικές συμβουλές (29%)

Η ανάλυση δεδομένων, οι αγορές και η συγγραφή email/μηνυμάτων παραμένουν χρήσεις μεσαίας συχνότητας. Περίπου 1 στις 3 χρήσεις σχετίζεται με αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών, κάτι που δείχνει πώς αλλάζει σιγά-σιγά το αγοραστικό ταξίδι.

Η συνολική αξιολόγηση της εμπειρίας από τη χρήση ΤΝ είναι θετική, με τους περισσότερους χρήστες να δηλώνουν καλή ή μέτρια εμπειρία. Μόλις το 6% δηλώνει κακή εμπειρία συνολικά και το 9% σε θέματα αγορών ή διατροφής. Παρότι η χρήση της ΤΝ για αγορές βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, σημαντικό μέρος των καταναλωτών την αξιοποιεί για έρευνα προϊόντων, συγκρίσεις και πληροφόρηση πριν ή κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο κατάστημα. Σχεδόν οι μισοί καταναλωτές δηλώνουν πρόθεση να χρησιμοποιήσουν αυτές τις λειτουργίες στο μέλλον.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, στον πληθυσμό των χρηστών ΤΝ:

  • 43% έχουν αναζητήσει προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω ΤΝ
  • 34% έχουν αναζητήσει πληροφορίες για προϊόντα πριν επισκεφθούν κατάστημα
  • 27% έχουν συγκρίνει προϊόντα με ΤΝ
  • 15% έχουν αναζητήσει πληροφορίες ενώ βρίσκονται μέσα στο κατάστημα
  • 13% έχουν φωτογραφίσει/βιντεοσκοπήσει προϊόν για να ρωτήσουν την ΤΝ
  • 6% έχουν δημιουργήσει λίστα σούπερ μάρκετ μέσω ΤΝ

Σημαντικό είναι ότι για όλες τις παραπάνω ενέργειες, πάνω από 40-50% δηλώνει ότι είναι πιθανό να τις κάνει στο μέλλον, δείχνοντας ισχυρή προοπτική ανάπτυξης.

Οι προτάσεις προϊόντων μέσω ΤΝ αρχίζουν να εμφανίζονται με αξιοσημείωτη συχνότητα, κυρίως όταν ο χρήστης τις ζητά, αλλά και χωρίς να το ζητήσει. Το 26% του δείγματος έχει λάβει προτάσεις προϊόντων αφού τις ζήτησε και το 14% χωρίς να το ζητήσει. Το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά μεταξύ των έμπειρων χρηστών ΤΝ, δείχνοντας ότι η χρήση των «έξυπνων προτάσεων» σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο εξοικείωσης.

Η έρευνα αναλύει πώς η ΤΝ εντάσσεται και συγκρίνεται με άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τις αγορές. Οι καταναλωτές εξακολουθούν να εμπιστεύονται περισσότερο ανθρώπινες πηγές, όπως το προσωπικό των σούπερ μάρκετ ή τους συγγενείς και φίλους, ιδιαίτερα σε ζητήματα χρήσης προϊόντων και προτάσεων. Ωστόσο, η ΤΝ κερδίζει έδαφος σε τομείς όπου απαιτείται ανάλυση ή ερμηνεία πληροφοριών, όπως η κατανόηση ετικετών και διατροφικών στοιχείων.

Ειδικότερα:

  • Για εξήγηση χρήσης τροφίμων: Το προσωπικό των σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 40% και την ΤΝ μόνο 21%.
  • Για σωστές πληροφορίες διατροφής: Την ΤΝ την εμπιστεύεται το 32%, «κανένα» το 44% και το προσωπικό των σούπερ μάρκετ 10%.
  • Για εξήγηση πληροφοριών συσκευασίας: Η ΤΝ κερδίζει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας με 44% και το προσωπικό των σούπερ μάρκετ 17%.
  • Για προτάσεις συγκεκριμένης επωνυμίας προϊόντος: το προσωπικό των σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 33%, τους συγγενείς/φίλους 32% και την ΤΝ μόλις 12%.

Η ΤΝ κερδίζει έδαφος στην κατανόηση και ερμηνεία πληροφοριών, αλλά όχι (ακόμη) στην πρακτική βοήθεια και στις προσωπικές προτάσεις προϊόντων.